Kompanzasyon panosu nedir?
Bir işletmenin cos φ düzeltmek için, ölçü aletlerinin ve kondansatörün üzerinde yer aldığı panoya kompanzasyon panosu denir.
•Kompanzasyon panoları, işletmenin güç kat sayısını düzeltmek için kondansatör ve ölçü aletlerinin üzerinde bulunduğu panodur. Endüktif yükler (transformatörler, balastlar, motorlar vs) reaktif güç de çekerler. İhtiyaç duyulan yerde reaktif güç üretilir. Kompanzasyon, elektrik sistemlerinin iyi bir koşulda çalışmaları için yardımcı olur. Yüklerin ve elektrik tesislerinin reaktif güç ihtiyaçlarını belirtilen yöntemlerle karşılayan kompanzasyona, reaktif güç kompanzasyonu denir.
Elektrik panosu nedir?
Aktif elektrik sayacı, reaktif elektrik sayacı, elektrik baralarının, ölçü aletlerinin ampermetrelerin, reglerin, voltmetrenin, güç kontaktörlerinin, kondansatörlerin, kondansatör kontaktörlerinin, güç rölesinin , sigortaların, kesici şalterlerin, kontrol rölelerinin montajının yapıldığı ve yerleştirildiği bölüme elektrik panosu denir.
Tek ve çok katlı binalarda küçük elektrik sayaç panosu vardır. Bu panonun içerisinde merkezi otomatik kesici, sigortalar, elektrik sayaçları, merdiven otomatiği, zil trafosu vardır. Özel olarak verilen ölçülere göre imal edilirler.
Kompanzasyon panosu ne işe yarar?
Kompanzasyon panoları, işletmenin güç kat sayısını düzeltmek için kondansatör ve ölçü aletlerinin üzerinde bulunduğu panodur. Endüktif yükler (transformatörler, balastlar, motorlar vs) reaktif güç de çekerler. İhtiyaç duyulan yerde reaktif güç üretilir. Kompanzasyon, elektrik sistemlerinin iyi bir koşulda çalışmaları için yardımcı olur. Yüklerin ve elektrik tesislerinin reaktif güç ihtiyaçlarını belirtilen yöntemlerle karşılayan kompanzasyona, reaktif güç kompanzasyonu denir.
Kompanzasyon panoları malzemeleri
Ampermetreler, regler, bakır baralar, kompanzasyon kontaktörleri, güç kontaktörleri, sigortalar ampermetre ya da multimetreler, regler gibi malzemeler kompanzasyon panolarında kullanılır. Kullanılan bu malzemeler IEC (uluslar arası elektrik komisyonu), TS ( Türk standartları), VDE ( Alman standartı) normlarına göre uygun bir şekilde imal edilirler. Yeni kurulan tesislerde ana dağıtım panosu ile kompanzasyon panoları beraber monte edilir. Panoların yüksekliği 2 metre olup derinlik ise 40 cm den az olmamalıdır. Orta gerilim kompanzasyon ve ag panoları bu standartlar içine girer. Enleri, montajı yapılacak tesisin ve içine konulacak malzemelerin çokluğuna göre değişir.
Kompanzasyon şeması
Kullanılacak malzemelerin kompanzasyon bağlantı şeması, kompanzasyon pano malzeme kutusunda veya malzemenin üstünde olması mecburidir. Akım transformatörünün sekonder ucuna regler ve multimetre monte edilir. Bağlantı yapılırken kondansatörlerin bir fazlı yada üç fazlı olması durumuna göre yapılır. Dikkat edilmesi gereken çeşitli gerilimlerde kontaktör bobinlerinin çalışma voltajının olmasıdır. 63 amperden sonra sigortalar NH sigorta yapılması mecburidir.
Kompanzasyon panosu montajı
Montaj işlemi
•Elektrik panosuna yerleştirilecek malzemelerin yerleri önceden hazırlanır. Pano malzemelerine monte edilecek parçalar ( vida, cıvata,vb gibi) beraber satılmaktadır.
•Elektrik kumanda panoları alt ve üst kısımlarından meydana gelmiştir. Üst kısımlar raf halinde raylar üzerinde kondansatörlerin yerleştirileceği alanlar vardır. Panonun orta kısımda bulunan sigortalar baralar ve kontaktörler yerleştirilmektedir. Elektrik panoları kapakları üzerine sinyal lambaları montesi yapılır. Sinyal lambalarının elektrik bağlantı uçları pano içinden yapılır.
•Pano kapağının önüne kare biçiminde açılmış reaktif güç rölesi itilerek yerleştirilir. Rölenin cam kısmı dışarda kalır. Vidalama gerektirmez. Rölenin içerde kalan kısmı sıkıştırma vidalar ile saca baskı yapılarak bağlanır. ölçü aletleri, ampermetre, voltmetre, cos metrenin montaj bağlantıları bu yöntemle yapılır.
•Elektrik panosunun orta bölümüne ray üzerine sıra şeklinde pano bağlantı şeması doğrultusunda kontaktörlerin montajı yapılır. Yumuşak yalıtkan malzeme kullanılarak kompansazyon şeması doğrultusunda panonun tabanına yerleştirilir. Yan yana gelen kondansatörlerin arasına bu yalıtkan malzemelerden konulur. Kondansatörlerin çalışmaları durumunda çevreye ısı yayarlar. Pano içinde oluşan bu ısının dışarıya atılması için havalandırma yapılmalıdır.
•Ön tarafta olacak biçimde kesici şalter kumanda bölümüne yerleştirilir. Bıçaklı sigortaların altlıkları, otomatik sigortalar raylar üzerine montaj edilir. Yerleşim projesine göre panoların imalatı yapılırken kumandaları ön kısımda olacak biçimde yerleştirilmelidir. Montaj yapılırken baraların, sigorta altlıklarının, mesnet izolatörlerinin yerleştirme projesine göre malzeme ölçülerinin delikleri delinmelidir. Kesilecek ve delinecek bölümler sacın üstüne işaretlenerek matkabın ucu kaymasın diye noktalama yapılır.
•Malzemeler vidalanırken vida deliklerinin matkap ucu büyüklüğünde olması lazımdır. Pano ölçülerine göre baralar önceden kesilerek delinir ve hazır hale getirilir. Baralar bükülerek şekil verilirken çatlamamasına ve kesitin incelmemesine dikkat edilmelidir. Mesnet izolatörleri yardımı ile baraların pano gövdesine montajı yapılır. Kırmızı, sarı, kahverengi ve mavi renklere baralar boyanmalıdır.
•Soket ya da cıvata kullanarak kablo bağlantılarını kondansatörün uçlarına direk olarak bağlayınız. Çıkışlar hazır duruma gelsin.
•Panodan gelen faz sigorta girişine, sigorta çıkışından geçirilerek ana kesici şaltere bağlanır.
•Pano faz baralarına kesici şalter çıkışı bağlanır.
•Ana giriş sigortasının ayağının birine yada ana şalter çıkışına akım transformatörü bağlanır. Akım transformatörü kompanzasyon panosu bağlandıktan sonra bağlanırsa hata verir. Röle bu halde çalışamaz.
•Tesisin ilk girişine öncelikle akım transformatörü kondansatör bağlanmadan bağlanır. Akım transformatörlerden çıkmış olan telleri 2×1,5 telli kabloyla bir ve iki nolu röle uçlarına bağlamalıdır.
•R fazı akım transformatörünün birine bağlanır. S ve T fazları diğer akım trafolarına bağlanır.
•Proje üzerinde istenilen kontaktörlerin bobinlerine reaktif güç rölesi çıkışları bağlanır.
•Reaktif güç rölesi ve kontaktörlerin nötr hat beslemesi yapılmalıdır.
•Güç kontaktörünün kontaklarına baradan üç faz bağlanır.
•Kondansatörlere bağlanan kablolar birbirine karıştırılmadan kontaktör çıkışlarına bağlanmalıdır.
•Azami 2,5 mm kare kesitli kablolar kondansatörlerde kullanılmalıdır.
•Her bir kompanzasyon kondansatörleri için her faza sigorta kullanılır.
•Akım transformatörlerinin sekonder uçlarının birer tanesi mutlaka topraklanmalıdır.
Aşağıda kompanzasyon panosu bağlantı şeması verilmiştir.
